قدیمی‌ها ضرب‌المثل‌های جالبی دارند که همه ما بارها و بارها در زندگی روزمره تجربه کرده‌ایم؛ مثلاً «رنگ رخساره خبر می‌دهد از سر درون!»

شاید تا وقتی که آسانسور از کار نیفتد یا بارها و بارها ساکنان مجبور به استفاده از پله‌ها نشوند، هیچ‌کدام از ساکنان حاضر نباشند که به رنگ رخساره آسانسورشان نظری بیندازند. آسانسور خراب می‌شود، نه یک‌بار، نه دوبار… بارها و بارها؛ تازه آن هنگام است که مدیر ساختمان دست‌به‌کار می‌شود و به فکر تعمیر آسانسور می‌افتد! البته این بهترین سناریوست؛ شاهد سناریوهای بدتری هم در حوادث آسانسور بوده‌ایم.

حادثه آسانسور در دانشگاه شریف

بعضی از ما فکر می‌کنیم که آسانسور مثل جاروبرقی می‌ماند و تا آه از بساطش بلند نشود نیازی به نگهداری و سرویس آسانسور نیست؛ اما حقیقت ماجرا این نیست.

به هر حال، اگر ساکنان و مدیر ساختمان شما هم توجیه نشده‌اند که نیاز به سرویس و نگهداری دوره‌ای آسانسور هست، خوب است حداقل رنگ رخساره یک آسانسور ناسالم را بیاموزیم تا هنگام بروز اختلال و خطر، با شاهد آوردن این نشانه‌ها، ساکنان را به اقدام هرچه‌سریع‌تر برای سرویس و نگهداری آسانسور مجاب کنیم.

عوامل خرابی آسانسور 

قبل از اینکه به نشانه‌های خرابی آسانسور بپردازیم، عوامل خرابی آسانسورها را باهم مرور می‌کنیم. اگر آسانسورتان دچار خرابی‌های متعدد می‌شود به این نشانه‌ها توجه کنید.

عدم سرویس و نگهداری آسانسور به‌طور دوره‌ای 

ما در مقالات قبلی نیز به این نکته پرداخته‌ایم که آسانسور دستگاهی‌ست که به سرویس و نگهداری دوره‌ای نیاز دارد و عدم سرویس و نگهداری دوره‌ای جداً متوسط عمر آسانسور را پایین می‌آورد و موجب خرابی‌های پی‌درپی ‌خواهد شد. آسانسور دستگاهی نیست که هرگاه خراب شد سراغ آن برویم. آمار چشم‌گیر حوادث آسانسور نشان می‌دهد که این امر شوخی‌ناپذیر است.

استفاده نادرست ساکنان از آسانسور

متاسفانه خیلی از ما شاهد استفاده نادرست ساکنان از آسانسور بوده‌ایم؛ حمل بارهای سنگین، حمل اشیای نوک‌تیز و آسیب‌زننده به کابین آسانسور، سوار شدن بیش‌ازحد ظرفیت و حمل آسانسور، باز و بسته کردن بی‌مورد آسانسور، جلوگیری از بستن در… تمام این موارد می‌تواند مسئله‌ساز باشد. کافی‌ست که واضح و شفاف به ساکنان توضیح بدهید که استفاده از آسانسور چه آدابی دارد.

اگر خوش‌بین باشیم می‌توان امیدوار بود که ساکنانِ آشنا با فرهنگ آپارتمان‌نشینی، از گوشزد شما سپاس‌گزار خواهند بود!

قطعات نامرغوب یا آسانسورهای ارزان و بی‌کیفیت  

این مهم است که چه کسی آسانسور شما را نصب و مونتاژ می‌کند. هرچند استانداردهای تولیدی آسانسور در ایران نسبت‌به گذشته پیشرفت‌‌های قابل‌توجهی داشته، اما کالاهای بی‌کیفیت نیز در این بازار وجود دارد. بنابراین چه زمانی که آسانسور را برای اولین بار مونتاژ می‌کنید، چه زمانی که بعد از سرویس یا تعمیر، متوجه می‌شوید که قطعاتی باید خریداری شود، قطعات آسانسور باکیفیت را خریداری کنید و از هزینه‌های جانی و مالی استفاده از قطعات بی‌کیفیت آسانسور برحذر باشید.

نشانه‌های خرابی آسانسور 

آسانسور به هر دلیلی خراب شده باشد، دست روی دست گذاشتن کار را بدتر می‌کند. اگر آسانسور از کار بایستد، یا اگر کسی در آسانسور گیر بیفتد، معمولاْ ساکنان مجبور می‌شوند که برای تعمیر آسانسور اقدام کنند؛ اما اگر فقط نشانه‌ها جلوه‌نمایی می‌کنند، صبر نکنید که آسانسور از کار بیفتد و هرچه زودتر اقدام کنید. نشانه‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم.

شنیدن صداهای غیرعادی

هر نوع صدای ناهجاری ممکن است نشانه‌ای از  یک نقص فنی باشد که توسط یک سرویسکار ماهر آسانسور قابل تشخیص است. صداهایی مثل کشیده شدن قطعه‌های فلزی روی هم ممکن است در طول مسیر حرکت کابین تداوم داشته باشد.

علت این صداها می‌تواند جابه‌جا شدن ترمزهای اضطراری آسانسور، شل شدن پیچ‌های قاب کابین یا کادر وزنة آسانسور، خوردگی کشک‌های کابین یا کادر وزنه، تنظیم نبودن سیستم پاراشوت با ترمز اضطراری آسانسور، برخورد یا سایش قطعات ثابت و متحرک (مثلاً درب کابین با درب طبقه)، هم‌تراز نبودن ریل‌های کابین یا کادر وزنه، تزئینات کابین و… باشد.

صداهای غیرعادی ممکن است از موتورخانه آسانسور و از سمت موتور آسانسور یا تابلو فرمان آسانسور باشد.

در صورت بروز چنین نشانه‌هایی حتماً از سرویسکار آسانسور خود تقاضای برطرف کردن این مشکل را داشته باشید.

ممکن است که هنگام حرکت کابین، ترمزهای اضطراری به اشتباه عمل کند؛ در صورت بروز حادثه، به‌غیر از هزینه‌های مالی ساختمان، امکان هزینة جانی نیز وجود دارد.

استارت و استوپ‌های شدید هنگام شروع یا توقف حرکت کابین آسانسور

ممکن است موقع حرکت آسانسور یا ایستادن آن، آسانسور با تکان‌های شدید متوقف شود.

این عملکرد آسانسور می‌تواند به دلایل مختلفی باشد:

• تنظیم نبودن فنرهای مگنت ترمز موتور آسانسور؛
• بالانس نبودن وزن کابین با وزن کادر بدنه؛
• مشکل گیربکس آسانسور.

هم‌سطح (LEVEL ) نایستادن مابین طبقات 

ممکن است هنگام ایستادن کابین در طبقه، توقف در حد 5 سانتی‌متر پایین‌تر یا بالاتر از سطح طبقه صورت بگیرد. دلایل هم‌سطح نایستادن آسانسور می‌تواند موارد زیر باشد:

• تنظیم نبودن سنسورهای طبقات
• تنظیم نبودن سرعت موتور

حرکت آسانسور هنگام باز بودن درب طبقه 

این یکی از موارد نادر است؛ البته دلیل این حادثه خرابی قطعات نیست.

سرویسکاران و تعمیرکاران آسانسور انسان‌های شریف و زحمت‌کشی هستند و به‌سبب شغل خود روحیه کمک به هم‌نوعان و فداکاری در این افراد وجود دارد. این شغل علاوه بر خطر و زحمت بالایی که دارد خیلی از درآمد مطلوبی برخوردار نیست.

اما در هر شغلی افرادی هستند که برای راحت‌طلبی خود حاضر هستند جان انسان‌ها را به‌خطر بیندازند.

این افراد برای جلوگیری از خرابی متعدد آسانسور و راحت کردن کار خود اقدام به قطع کردن بعضی از سنسورهای آسانسور و مدارهای ایمنی آسانسور می‌کنند. در این صورت امکان دارد که خرابی‌های آسانسور کاهش پیدا کند ولی وسیله شما تبدیل به ارابه مرگی می‌شود که جان ساکنانش هر آن درخطر است.

در صورت مشاهده چنین مواردی توصیه می‌شود که سرویسکار آسانسور خود را عوض کنید یا حداقل به او تذکر بدهید.

انواع خرابی‌ها و مشکلات آسانسورها چگونه بروز می‌کند؟  

خرابی‌ها و مشکلات آسانسور جدی هستند. اگر باور آن برای شما دشوار است که آسانسور غیراستاندارد چه دستگاه خطرسازی است کافی است آمار و ارقام حوادث را بررسی کنید. سناریو خرابی آسانسور همیشه فقط به ازکارافتادن آسانسور ختم نمی‌شود، خرابی و مشکلات به‌صورت‌های مختلفی بروز می‌کنند؛ که مرور می‌کنیم.

حبس افراد در آسانسور

از معروف‌ترین حوادث آسانسور است، و شاید ترسناک‌ترین. دلایل بسیاری وجود دارد، مثل نبودن ژنراتور در ساختما‌ن‌ها و مجتمع‌ها و تجهیز نبودن آسانسور به سیستم black out، استفاده نادرست از آسانسور (بار و وزن بیش‌از حد مجاز)، قطعات بی‌کیفیت، عدم سرویس دوره‌ای آسانسور یا سرویسکارن با دانش و مهارت ناکافی.

گیر کردن آسانسور 

گاهی علت بروز گیر کردن آسانسور خارج شدن اتاقک از ریل راهنما، گیرپاچ کردن گیربکس موتور، جمع شدن سیم فولادی روی کابین آسانسور، فروسدگی و خوردگی پاراشوت‌هاست. در این موارد نمی‌توانید آسانسور را تکان بدهید و بهترین کار تماس با یک شرکت معتبر آسانسور و درخواست یک تعمیرکار است.

سقوط افراد در داخل چاهک یا روی کابین آسانسور 

در صورت پاره شدن کابل‌های کابین به دلایل مختلف، مثل عدم قفل درب ورودی (هنگامی که آسانسور در طبقه توقف نکرده) و خطای تعمیرکار آسانسور هنگام تعمیرات، ممکن است که افراد داخل چاهک یا روی کابین آسانسور سقوط کنند.

آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی آسانسور 

فرسودگی و غیراستاندارد بودن سیستم برق‌رسانی آسانسور، یا اشتباه تعمیرکار آسانسور در برقراری اتصالات برقی، حریق‌های عمدی، استاندارد نبودن باکس، همگی می‌توانند موجب آتش‌سوزی و برق‌گرفتگی آسانسور شوند.

جمع‌بندی 

آسانسور دستگاهی‌ست که به سرویس و نگهداری دوره‌ای آسانسور نیاز دارد. عدم سرویس دوره‌ای دستگاه ممکن است شما را با یک حادثه غافل‌گیر کند. آسانسور، قبل از اینکه رسماً از کار بیفتد، معمولاْ نشانه‌هایی دارد که برخی از آنها در این مقاله ذکر شد. گاهی نیز ممکن است نشانه ای وجود نداشته باشد و آسانسور به‌طور غیرمنتظره‌ای از کار بیفتد یا حادثه بیافریند.

به‌هر تقدیر، برای کاهش خرابی‌ها و حوادث احتمالی لازم است از همان ابتدای کار (نصب آسانسور) تا کل طول عمر آسانسور نکاتی را درنظر داشته باشید:

• خرید، نصب، و مونتاژ آسانسور را به افراد سهل‌انگار و سودجو نسپارید؛ نگذارید پیمان‌کار یا نصاب و تکنسین، با انگیزه تمام کردن کار با قیمت و سود پایین بذر حوادث تلخ آینده را بکارند.
• به فکر استاندارد اولیه و استانداردهای ادواری باشید. خوشبختانه بدون استاندارد اولیه پایان‌کار داده نمی‌شود.
• از تکنسین‌ها و سرویسکارهای مجاز و باتجربه استفاده کنید و بدانید که چه خصوصیاتی دارند و قرار است چه کنند.
• حتماً با یک شرکت معتبر قرارداد سرویس و نگهداری دوره‌ای آسانسور داشته باشید و به تعمیرهای موردی اکتفا نکنید.
• از ساکنان بخواهید که با آسانسورها درست رفتار کنند! یا قوانینی را وضع کنید که استفاده درست از آسانسور را تشریح کند.
• مراقب نشانه‌هایی که در این مقاله بررسی کردیم باشید.